از تب کریمه کنگو چه می دانید؟

بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یک عفونت ویروسی به شدت واگیردار و مشترک بین انسان و حیوان است که عمدتا توسط کنه منتقل می شود. این بیماری توسط ویروس Nairovirus از خانواده Bunyaviridae ایجاد می شود. این بیماری اولین بار درسال 1944 در منطقه کریمه در اوکراین و پس از آن در سال 1369 در کنگو شناسایی شد از این رو به آن کریمه کنگو گفته می شود.

با توجه به شیوع این بیماری در کشورهای همسایه ایران از جمله پاکستان، عراق، افغانستان، ترکیه و … و از طرفی قاچاق دام ها از این کشورها به داخل کشور خطر انتقال و شیوع این بیماری همیشه وجود دارد. در سال 1349 وجود بیماری در ایران تایید شد و  درسال 1396 از طریق افغانستان و پاکستان وارد کشور و شایع شد و منجر به ابتلا 33 نفر و مرگ 3 نفر از آن ها گردید.

تب کریمه کنگو یک بیماری ویروسی مشترک بین دام و انسان است که از ابتدای سال تاکنون نزدیک به ۲۸ نفر را مبتلا کرده و منجر به مرگ دست کم 1 نفر شده است.

انتقال:

ویروس از طریق کنه ای از جنس Hyalomma که هم به عنوان ناقل و هم مخزن ویروس است قابل انتقال است. حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، بز و گوسفند به عنوان میزبانی برای تکثیر ویروس هستند.

انتقال بیماری به انسان از طریق گزش یا تماس با کنه آلوده و یا تماس با خون آلوده حیوانات انجام می شود. همچنین انتقال فرد به فرد بیماری از طریق تماس با ترشحات و خون فرد آلوده انجام می شود. در صورت عدم رعایت بهداشت، استریلیزاسیون نامناسب تجهیزات در مراکز درمانی و استفاده از سرنگ آلوده نیز بیماری منتقل خواهد شد.

درکشور ماشایع ترین راه انتقال، ذبح دام های آلوده وتماس با لاشه دام، خون واحشاء پس از ذبح آنها بوده است

علائم:

دوره کمون بیماری بسته به راه انتقال آن می تواند متفاوت باشد. در صورت انتقال از راه گزش پشه آلوده علائم معمولا بین 1 تا 3 روز و حداکثر تا 9 روز نمایان خواهد شد. اگر  انتقال از طریق  تماس با بافت یا خون آلوده باشد این دوره بین 5 تا 6 روز و حداکثر 13 روز طول می کشد.

شروع بیماری ناگهانی بوده و نشانه های اولیه آن شامل سر درد، گردن درد، سرگیجه، تب بالا، درد پشت، درد مفاصل، درد شکم، تهوع، اسهال، استفراغ، گلو درد، حساسیت به نور (فوتوفوبیا) و به دنبال آن نوسانات خلقی شدید و گیجی می باشد. چشمان قرمز، صورت برافروخته، قرمزی گلو و پتشی یا نقاط قرمز در سقف دهان نیز از جمله علائم شایع می باشند. پس از دو تا چهار روز خواب آلودگی، افسردگی و بی حالی بروز پیدا کرده و درد شکم ممکن است به قسمت بالای سمت راست شکم منتقل شده و هپاتومگالی یا بزرگ شدن کبد قابل تشخیص باشد.

در حدود روز جهارم بیماری و با پیشرفت بیماری، مناطق وسیعی از کبودی شدید، خونریزی شدید بینی و خونریزی کنترل نشده در محل های تزریق ممکن است دیده شود که تا دو هفته ادامه خواهد داشت. میزان مرگ و میر در بیماران بستری از 9 تا  50% می تواند متفاوت باشد اما این میزان به طور متوسط حدود 30% بوده و مرگ در هفته دوم اتفاق می افتد. افراد نجات یافته از روز نهم یا دهم ابتلا رو به بهبودی خواهند رفت.

پیشگیری:

در حال حاضر واکسنی برای استفاده در انسان ها و حیوانات وجود ندارد از این رو تنها راه جلوگیری از انتقال و کاهش شیوع بیماری، آموزش و آگاه سازی افراد در خصوص خطرات احتمالی و راه های مقابله با آن است.

کاهش خطر انتقال انسان به انسان:

• از تماس نزدیک با افراد مبتلا خودداری کنید
• در هنگام مراقبت از فرد بیمار از دستکش و پوشش محافظ استفاده نمایید.
• دست های خود را به طور منظم پس مراقبت از بیمار بشویید.

کاهش خطر انتقال حیوان به انسان:

• از مصرف گوشت هایی که بصورت غیر بهداشتی ذبح شده و عرضه می شوند خودداری کنید.
• در هنگام تماس با حیوانات و لاشه آن ها از دستکش و لباس محافط استفاده کنید و از تماس مستقیم با آن ها خودداری کنید.
• حیوانات را تا دو هفته قبل از کشتار و قبل از ورود به کشتارگاه قرنطینه کرده و یا بطور منظم از حشره کش های مناسب استفاده کنید.
• از پخت کامل گوشت و جگر قبل از مصرف مطمئن شوید
• در صورت استفاده از گوشت هایی که از سلامت ان مطمئن نیستید، آن ها را به مدت 24 ساعت در یخچال و دمای 4 درجه سانتی گراد قرار دهید و پس از آن با دستکش نسبت به طبخ آن اقدام کنید.

کاهش خطر انتقال کنه به انسان:

• افرادی که در محیط های دامپروری، کشتارگاه و مناطق روستایی هستند از دستکش یا لباس های آستین بلند با رنگ روشن استفاده کرده تا تشخیص کنه بر روی آن های راحتتر باشد و از حضره کش ها مناسب ها بر روی لباس خود استفاده کنند. همچنین می توان از دورکننده های حشرات (repellent) مناسب بروی پوست و لباس استفاده نمود.
• مرتب لباس و پوست خود را به لحاظ وجود کنه چک کنید و در صورت وجود با احتیاط آن ها را از بدن جدا و دور کنید ( از کشتن و له کردن کنه بر روی پوست خود خودداری کنید)
• حیوانات را به لحاظ دارا بودن کنه مداوم کنترل کنید و تحت نظر دامپزشک کنه زدایی دام ها و سم پاشی محل نگهدار آن ها را انجام دهید.
• از محل هایی که کنه ها فراوانتر هستند دوری کنید.

حتما گوشت دام را از مراکز معتبر خریداری کرده و قبل از شستن و تکه کردن گوشت آن را به مدت 24 ساعت درون یخچال قرار دهید.

درمان:

درمان بیماری تب کریمه کنگو در درجه اول درمان حمایتی بوده و شامل حفظ تعادل مایعات و الکترولیت های بدن، اکسیژن رسانی مناسب و درمان های لازم برای جلوگیری از عفونت ثانویه می باشد.

منابع:

https://www.cdc.gov/vhf/crimean-congo/symptoms/index.html

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/crimean-congo-haemorrhagic-fever