همه چیز درباره کبد چرب
بروز کبد چرب در افرادی که الکل مصرف می کنند تحت عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می شود. اما در طیف وسیعی از بیماری ها که بواسطه تجمع چربی در کبد اتفاق می افتد و علل دیگری به غیر از مصرف الکل دارند، به عنوان کبد چرب غیر الکلی شناخته (Nonalcoholic fatty liver disease) می شود.
در ایران شیوع کبدچرب غیرالکلی در حدود ۴۳% برآورد شده است
شیوع بیماری کبد چرب در سرتاسر در حدود 24/25% تخمین زده شده است و این میزان بیشتر در نواحی خاورمیانه و کشورهای آمریکای جنوبی می باشد. در ایران نیز شیوع کبدچرب غیرالکلی بر اساس مدل‌های آماری حدود ۴۳% برآورد شده است.
بیماری کبد چرب شامل چهار مرحله می باشد که اکثر افراد مبتلا معمولا مرحله اول بیماری را دارند بدون آنکه متوجه آن شوند. این مراحل شامل:
کبد چرب ساده یا استئاتوزیس: در این حالت تجمع زیادی از چربی در سلول های کبد دیده می شود که معمولا در هنگام انجام آزمایشات با هدف دیگر مشخص می شود.
استئاتوهپاتایتیس غیر الکلی (NASH): نوع شدیدتر بیماری کبد چرب می باشد که در این حالت کبد ملتهب می شود.
فیبروزیس: هنگامی که این التهاب مداوم در کبد سبب آسیب به بافت های کبد و عروق نزدیک آن می شود، اما کبد همچنان به عملکرد نرمال خود ادامه می دهد.
سیروزیس: حادترین مرحله بیماری کبد چرب است که پس از سال ها التهاب کبد اتفاق افتاده و در این حالت کبد کوچک و جمع شده و سطح آن ناصاف و دارای برآمدگی می شود.این آسیب دائمی بوده و می تواند سبب نارسایی کبدی و سرطان کبد شود.
ممکن است سال ها زمان ببرد تا کبد چرب به مرحله فیبروز کبدی یا سیروز کبدی برسد، بنابراین تغییر سبک زندگی برای پیشگیری از بدتر شدن بیماری ها اهمیت بسیار بالایی دارد.
مواردی که سبب افزایش خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی خواهد شد شامل:
- چاقی یا اضافه وزن، بخصوص هنگامی که مقدار زیادی چربی در اطراف کمر و شکم وجود دارد
- دیابت نوع 2
- هر بیماری که سبب تاثیر بر عملکرد انسولین در بدن شود
- مقاومت به انسولین در بدن مانند وضعیتی که در سندرم تخمدان پلی کیستیک ایجاد می شود
- کم کاری تیروئید
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سندرم متابولیک (ترکیبی از دیابت، فشار خون بالا و چاقی)
- افراد بالای 50 سال
- کشیدن سیگار
اما با این وجود بیماری کبد چرب غیر الکلی در افرادی هم که هیچ یک از ریسک های ابتلا را ندارند، مثل افراد نوجوان، نیز دیده می شود. معمولا مراحل اولیه بیماری کبد چرب نشانه ای نداشته و افراد متوجه آن نمی شوند و همانطور که گفته شد بطور اتفاقی و هنگام انجام آزمایشات با هدف دیگری این بیماری تشخیص داده می شود. اما افرادی که در مرحله فیبروز و یا NASH هستند ممکن است دردی مبهم در سمت راست بالای شکم (در سمت راست پایین دنده ها) تجربه کنند. این افراد همچنین ممکن است دچار خستگی مفرط و ضعف شده و کاهش وزن بی دلیل داشته باشند. اگر فرد به مرحله سیروز کبدی رسیده باشد، علائم شدیدتری مانند زردی پوست و سفیدی چشم ها، خارش پوست، تورم در پاها، آرنج ها و انگشتان پا دیده می شود.
معمولا مراحل اولیه بیماری کبد چرب نشانه ای نداشته و افراد متوجه آن نمی شوند
در حال حاضر درمان خاصی برای کبد چرب غیر الکلی وجود ندارد و تنها راه تغییر و بهبود سبک زندگی می باشد. مواردی که می تواند در کنترل بیماری کبد چرب کمک کننده باشد:
کاهش وزن: رسیدن به وزن مناسب شاخص توده بدنی (BMI) بین 5/18 تا 9/24 و کاهش 10% از وزن می تواند تا حدودی چربی ها را از کبد حذف نماید.
رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی متعادلی که غنی از میوه، سبزیجات، پروتئین و کربوهیدرات بوده و مقدار کمی چربی، شکر و قند داشته باشد بسیار مناسب است.
نوشیدن آب بجای نوشیدنی های شیرین
ورزش منظم: انجام فعالیت های متوسط ورزشی مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری به مدت 150 دقیقه در هفته و سایر انواع فعالیت های ورزشی، حتی اگر منجر به کاهش وزن نشود می تواند به بهبود بیماری کبد چرب کمک کند.
ترک سیگار: ترک سیگار می تواند به کاهش بروز مشکلاتی مانند سکته و حملات قلبی کمک کند.
اگر چه کبد چرب غیر الکلی توسط نوشیدن الکل ایجاد نمی شود اما ممکن است سبب بدتر شدن شرایط بیماری شود از این رو توصیه می شود مصرف الکل را کاهش داشته یا از خوردن آن خوددداری شود.
منابع:
https://www.nhs.uk/conditions/non-alcoholic-fatty-liver disease
